Το δημογραφικό προφίλ των Ρωμιών της Πόλης

Το δημογραφικό προφίλ των Ρωμιών της Πόλης επεξεργάζεται, σε έρευνά του, ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Βύρωνας Κοτζαμάνης, κάνοντας χρήση στοιχείων από τη μικρο-καταγραφή της κοινότητας και των άμεσα συνδεδεμένων μ’ αυτή, που έγινε πριν από μερικά χρόνια (2006), με αφορμή το συνέδριο "Συνάντηση στην Πόλη: το παρόν και το μέλλον", το οποίο είχε διεξαχθεί στην Κωνσταντινούπολη, και την επικαιροποίηση αυτών δυο χρόνια αργότερα.

Τα στοιχεία εκείνα είχαν καταγράψει συνολικά 5090 άτομα, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ήταν τουρκικής υπηκοότητας (99%), ελάχιστοι ελληνικής, και μόλις 0,5% ήταν υπήκοοι μιας άλλης χώρας. Όλοι σχεδόν είχαν γεννηθεί στην Τουρκία και η πλειοψηφία τους στην Κωνσταντινούπολη.

Εκ των απογραφέντων, το 96%, δηλαδή 4862 άτομα, δήλωσε την "ομάδα" του (με την εθνοτική ή εθνική έννοια), και εξ αυτών, η τεράστια πλειοψηφία (4283 άτομα, ο 88% του συνόλου) εντάσσεται στη "διευρυμένη κοινότητα των Ρωμιών της Πόλης", ενώ το 12% αποτελείται από άμεσα με αυτήν συνδεδεμένα πρόσωπα.


Στο εσωτερικό της διευρυμένης αυτής κοινότητας των λίγων χιλιάδων ατόμων, κατάλοιπο της ακμάζουσας κοινότητας των Ρωμιών των αρχών του ΧΧου αιώνα, οι Σύριοι Χριστιανοί της περιοχής του Χατάι (η αραβόφωνη δηλαδή συνιστώσα της κοινότητας οι αποκαλούμενοι και "Αντιοχείς"), έχουν ακόμη ένα μικρό -αν και αυξανόμενο- ειδικό βάρος αποτελώντας σχεδόν το 1/9 του συνόλου.
Τα άτομα που καταγράφηκαν, σημειώνει στο ΑΜΠΕ ο κ. Κοτζαμάνης, αν εξαιρεθούν αυτά που ζουν σε συλλογικές συμβιώσεις, εντάσσονται σε 2726 νοικοκυριά.

Η εξαιρετικά υψηλή γήρανση του πληθυσμού, εξηγεί ο ερευνητής, έχει άμεσες επιπτώσεις τόσο στην κατανομή του αναλόγως του αριθμού των μελών, όσο και στην κατανομή των μελών αναλόγως του μεγέθους του νοικοκυριού.

Ειδικότερα, τα μονομελή νοικοκυριά (1500), αποτελούν την απόλυτη πλειοψηφία (55% του συνόλου), και τα πολυμελή (5 άτομα και πάνω) μόλις το 3%, ενώ το 50% των μελών ζουν σε νοικοκυριά με ένα ή δύο μέλη.


Σύμφωνα με τον καθηγητή, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κατανομή του πληθυσμού των μελών της κάθε ομάδας αναλόγως του μεγέθους και της σύνθεσης των νοικοκυριών.
Ειδικότερα, εκ των 3711 ατόμων που εντάσσονται στην πολυπληθέστερη συνιστώσα (στους Ρωμιούς ελληνικής καταγωγής), το 57% ευρέθησαν σε μονομελή νοικοκυριά, το 21% σε διμελή, το 14% σε τριμελή και μόλις το 6% και 2% αντίστοιχα σε τετραμελή και πενταμελή.

Η ομοιογένεια των νοικοκυριών αυτών, σύμφωνα με τον κ. Κοτζαμάνη, είναι ισχυρή, καθώς το 91% των μελών τους προέρχονται από την ίδια ομάδα, ενώ η συμβίωση με άτομα της αραβόφωνης συνιστώσας είναι εξαιρετικά συρρικνώμενη (αν όχι ανύπαρκτη) και ανεξάρτητη από το μέγεθος του νοικοκυριού καθώς το 85%-87% των μη μονομελών νοικοκυριών συμβιώνουν με μέλη της ίδιας ομάδας.


Εξετάζοντας την κατανομή των μελών της αραβόφωνης συνιστώσας (Αντιοχείς) σε νοικοκυριά, τα συμπεράσματα είναι ταυτόσημα, διευκρινίζει ο κ. Β. Κοτζαμάνης, εξηγώντας πως τα μέλη της ομάδας αυτής συμβιώνουν μεν σε νοικοκυριά μεγαλύτερου μεγέθους, τα νοικοκυριά αυτά όμως αποτελούνται σχεδόν αποκλειστικά από άτομα της ιδίας ομάδας, καθώς το 89% των μελών τους είναι "Αντιοχείς", το 8% άτομα άλλων ομάδων και μόλις το 2% μέλη της ομάδας των Ρωμιών ελληνικής καταγωγής.

Τα μέλη της τρίτης συνιστώσας (άτομα άμεσα συνδεδεμένα με τα μέλη των δύο προηγούμενων ομάδων), εκ της φύσεώς τους, συμβιώνουν σε νοικοκυριά με μεγαλύτερη ετερογένεια: 55% με άτομα της ίδιας ομάδας, αλλά 40% με άτομα εντασσόμενα στην πλειοψηφούσα συνιστώσα (Ρωμιοί ελληνικής καταγωγής).

Η ετερογένεια των νοικοκυριών αυτών, διευκρινίζεται, είναι εν μέρει συνάρτηση του μεγέθους τους, στο βαθμό που, αν εξαιρέσουμε ένα μικρό ποσοστό (6%), των μελών τους, που ζουν σε μονομελή νοικοκυριά, όσο το μέγεθος του νοικοκυριού αυξάνεται τόσο το ειδικό βάρος των ατόμων της συνιστώσας αυτής συρρικνώνεται (59% στα διμελή νοικοκυριά, 36% στα πολυμελή νοικοκυριά).


Εκ των προαναφερθέντων, καταλήγει ο κ. Κοτζαμάνης, καθίσταται προφανές ότι οι δύο συνιστώσεις των Ρωμιών της Πόλης συμβιώνουν στον ίδιο χώρο, ανήκουν στην ίδια κοινότητα και απάζονται το ίδιο θρήσκευμα αλλά διατηρούν μια έντονη ενδογαμία, ενώ τα μέλη της αρχαιότερης συνιστώσας των Ρωμιών τηςπόληςκαι η ένταξή τους στην ομάδα αυτή ελάχιστα οφείλεται σε σχέσεις που έχουν συνάψει με μέλη της αραβόφωνης συνιστώσας.

Ταυτόχρονα, η συρρίκνωση τις τελευταίες δεκαετίες του πληθυσμού των Ρωμιών ελληνικής καταγωγής, θέτει όλο και εντονότερα προβλήματα στα νεότερα μέλη της, καθώς οι επιλογές τους όσον αφορά τον γάμο είναι εξαιρετικά περιορισμένες στο εσωτερικό της ομάδας τους.

Καταλήγοντας, σημειώνει ο καθηγητής, η έντονη ενδογαμία των τελευταίων δεκαετιών αναμένεται στο άμεσο μέλλον να ατονήσει και οι μικτοί γάμοι να πολλαπλασιαστούν.

Στη συνιστώσα αυτή, διαπιστώνει ο κ. Κοτζαμάνης, εναπόκειται επομένως να επαναπροσδιορίσει τις στρατηγικές που θα επιτρέψουν την επιβίωσή της, λαμβάνοντας υπόψη και τη μη αναστρέψιμη δημογραφική γήρανση των μελών της.



ΠΗΓΗ