Αύγουστος 1922 : Σε 15 ημέρες κατεστράφη ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας

” Η Αγγλική Κυβέρνησις ευκόλως θα εννοήση ότι , εάν ο Ελληνικός Στρατός υποχωρήση  εκ των σημερινών αυτού θέσεων, προστατευουσών τους πληθυσμούς της Μικράς Ασίας και των Στενών του Ελλησπόντου, ού μόνον θα εκτεθώσιν οι Χριστιανικοί ούτοι πληθυσμοί εις τας φρικαλεότητας της Κεμαλικής επιδρομής, αλλά η Τουρκική αλαζονεία προ ουδενός θα αναχαιτισθή και η Κεμαλική πρόοδος  δεν θα κρατηθή ούτε εις τα υπό της Συνθήκης των Σεβρών οριζόμενα όρια , ούτε εις την Σμύρνην , αλλά θα καταλάβη τα Στενά “.

(Χαρακτηριστικό απόσπασμα από επιστολή του Έλληνος Πρωθυπουργού Δ. Γούναρη προς τον Βρετανό Υπουργό επί των Εξωτερικών Λόρδον Κώρζον.  10)23 Φεβρουαρίου 1922).



Σαν χθες , πριν 90 χρόνια, ο Ελληνικός Στρατός εδέχθη αιφνιδιαστική σφοδρή επίθεση σε τρία μέτωπα , στην αμυντική γραμμή περί το Αφιόν Καραχισάρ (περιοχή ευθύνης του Α΄Σώματος Στρατού). Από της 6ης πρωινής ώρας, το τουρκικό βαρύ πυροβολικό εβομβάρδιζε τον τομέα της ΙV Mεραρχίας , νότια-νοτιοδυτικά του ποταμού Ακάρ (παραποτάμου του ποταμού Σαγγαρίου) και τον τομέα της Ι Μεραρχίας μαχομένην δυτικά της ΙV Μεραρχίας (νότια του Ακάρ Ντάγ) . Συγχρόνως, το Τουρκικό Σώμα Ιππικού , αφού είχε κατορθώσει μέσα από δύσβατες χαράδρες του ποταμού Ακάρ να αχθεί προς δυσμάς χωρίς να γίνει αντιληπτόν από την Ελληνική στρατιωτική ηγεσία, επετέθη κατά του δεξιού πλευρού και των νώτων  των μαχομένων Ελληνικών Μεραρχιών (Ι και IV), απέκοψε αυτές από τις γραμμές του ανεφοδιασμού και των εφεδρειών των και κατέστρεψε τμήμα της σιδηροδρομικής γραμμής  Αφιόν Καραχισάρ-Σμύρνης !


Η τουρκική επίθεση στα πιό πάνω μέτωπα ήταν καταιγιστική και καθόρισε αποφασιστικά την έκβαση του πολέμου. Η νέα (δύο μόλις μηνών) ηγεσία της Στρατιάς Μικράς Ασίας δεν είχε προλάβει να συμπτύξει το Μέτωπο μήκους 800 περίπου χιλιομέτρων και να αναδιατάξει τις διατιθέμενες δυνάμεις, σύμφωνα με την υποβληθείσα έκθεση του διοικητού της Αρχιστρατήγου Γ. Χατζανέστη .

Το σχέδιον Χατζανέστη γιά την αιφνιδιαστική προέλαση προς Κωνσταντινούπολη που είχεν ορισθεί γιά την 14ην Ιουλίου 1922, δεν είχε καταστή δυνατόν να υλοποιηθεί, ίσως, λόγω της επιδειχθείσης ατολμίας  της Ελληνικής Κυβέρνησης ..!


Η σειρά των επακολουθησάντων πολεμικών γεγονότων είναι σήμερα ,λιγότερο ή περισσότερο γνωστή. Πέντε Ελληνικές Μεραρχίες (οι πιό πάνω και οι V , VII  και ΙΧ) αναγκάσθηκαν σε άτακτη υποχώρηση, εγκλωβίσθηκαν στην κοιλάδα του Αλή Βεράν στις 17 Αυγούστου 1922 καιεκεί έδωσαν την ομώνυμη μεγαλύτερη και φονικώτερη μάχη του υποχωρητικού πολέμου .

Τα 2/3 αυτών αιχμαλωτίσθηκαν (μεταξύ των αιχμαλωτισθέντων περιελαμβάνοντο και οι διοικητές των Α’ και Β΄Σωμάτων Στρατού , Υποστράτηγοι Ν. Τρικούπης και Κ.Διγενής) .


Υπολείμματα των 5 Ελληνικών Μεραρχιών , υπό τον Συνταγματάρχη Γαρδίκα, διέφυγαν την αιχμαλωσία και τελικά διεσώθησαν (σε κακή κατάσταση) στην Σμύρνη.  Το Γ΄Σώμα Στρατού δεν μετέσχε ουσιαστικά στον υποχωρητικό πόλεμο του Αυγούστου του 1922. Ένεκα όμως της άτακτης  υποχώρησης των Α΄και Β΄ Σωμάτων Στρατού , αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει τον τομέα ευθύνης του (περιοχή Εσκή Σεχήρ – Σεϊντή Γαζή) , ώστε να μην αποκοπεί εντός της Μικράς Ασίας από τον ,προελαύνοντα προς δυσμάς, Τουρκικό Στρατό και να διαπεραιωθεί στην Ανατολική Θράκη με απόλυτη τάξη.

Στις 28 Αυγούστου 1922 δεν υπήρχε Ελληνικός Στρατός στην προαιώνια κοιτίδα 3.000 ετών Ελληνισμού της Μικράς Ασίας!  Η Σμύρνη είχε παραδοθεί στις φλόγες (και στον συνωστισμό της Ρεμπούση) και  οι συμπαγείς Ελληνικοί πληθυσμοί της ” καθ΄ημάς Ανατολής ” ζούσαν το δικό τους δράμα …





Μιχάλης Βάρδας



ΠΗΓΗ